Met behulp van een filter maak je een gewone foto ineens bijzonder, maar er zijn veel verschillende soort filters op de markt. Wanneer heb je ze echt nodig, en waar worden ze nog meer voor gebruikt?
UV-filter
Het UV-filter is één van de populairste soorten, met name onder natuurfotografen. Het wordt gebruikt in de bergen (met name op een hoogte boven 1500 meter), aan het strand, of op andere plaatsen met een zeer zuivere lucht en veel zon. Met name natuurfotografen zweren er bij, want door de UV-straling ontstaat er bij deze omstandigheden soms een blauw zweem op de foto. Met een UV-filter wordt dit blauwe zweem voorkomen en wordt het kleurcontrast op de foto’s scherper. Hier moet de kanttekening bij worden geplaatst dat de huidige DSRL-camera’s geen gebruik meer maken van de traditionele filmrolletjes (die veel gevoeliger zijn voor UV-straling dan digitale sensors) en dat het tegenwoordig dus alleen nog in gevallen van uitzonderlijk hoge UV straling een probleem is.
Een ander argument voor het gebruik van een filter is dat het een zekere bescherming biedt - lichte bescherming tegen vallen en stoten, en tegen stof en vuil dat op het filter komt in plaats van op de lens. Het filter kan losgemaakt worden en is dus makkelijker schoon te maken. Met UV-filters is het wel belangrijk te letten op de zogenaamde lens flare waarbij er extra reflecties op het beeld ontstaan door de weerkaatsing van zeer felle lichtbronnen, zoals de zon of een heel felle lamp. De filters worden echter ook wel eens gemaakt met een extra coating, die dit effect weer tegengaat. Een Skylight-filter doet ongeveer hetzelfde als een UV-filter, maar heeft vaak een licht rozige of bruinige kleur waardoor een overmatig groen beeld gecompenseerd wordt en op de foto een warmere kleurtemperatuur ontstaat.
Polarisatiefilter
Een ander zeer geliefd filter is het polarisatiefilter, dat een lichtgrijze kleur heeft. Hierdoor worden reflecties op voorwerpen gedoofd, waardoor de “echte” kleur duidelijk naar voren komt. Het wordt veel gebruikt bij luchtfotografie, omdat de kleuren er dieper en wat dramatischer van worden (als je zoekt op “polarisatiefilter”, vind je een aantal mooie voorbeelden). Daarnaast kunnen voorwerpen in de verte in beeld gebracht worden, zoals bijvoorbeeld een bergtop die nog maar net te zien is. Zo’n bergtop zou normaal gesproken één worden met de lucht, helemaal met een voorwerp op de voorgrond. Dankzij een polarisatiefilter kan deze nuance bewaard blijven.
Ook bij portretfotografie is een polarisatiefilter nuttig, omdat glimmende plekken in het gezicht worden tegengegaan. Met behulp van de computer kan tegenwoordig het contrast in een foto makkelijk omhoog “geduwd” worden. Het nadeel hiervan is dat detail in de schaduwen daarbij verloren gaat. Met een polarisatiefilter, ook wel eens afgekort tot “pola”, kun je het contrast meteen verhogen zonder detail te verliezen.
Grijsfilter
Een grijsfilter - ook wel Neutral Density of ND filter genoemd - wordt gebruikt in omstandigheden waar sprake is van (zeer) fel licht. Met een grijsfilter wordt de overbelichting tegengegaan. Het diafragma kan dan wijder opengezet worden bij eenzelfde sluitertijd. Met een grijsfilter kan bijvoorbeeld stromend water gefotografeerd worden als daadwerkelijk “stromend”, in plaats van losse druppels. Normaal gesproken moeten dit soort foto’s gemaakt worden met een korte sluitertijd omdat anders overbelichting optreedt, maar met een grijsfilter kan een langzamere sluitertijd gehanteerd worden, om bijvoorbeeld het effect op deze foto te verkrijgen. Ook kan de scherptediepte van een foto vergroot worden. Grijsfilters zijn verkrijgbaar in verschillende gradaties van lichtdoorlatendheid, maar er zijn ook variabele grijsfilters te koop waarmee je handmatig de lichtdemping kunt regelen.
Filters geven u eindeloze mogelijkheden wat fotografie betreft, en het is erg leuk om mee te experimenteren. Bent u overtuigd en wilt u ze eigenlijk allemaal, kijk dat eens naar deze filterset waar alle drie de soorten bij inbegrepen zijn. Let er wel op dat u de juiste maat bestelt. Veel plezier met filteren!
Het effect van een grijsfilter bij het fotograferen van een rivier
